نگهداری و تعمیرات ناب (راهنمای کاربردی و گام به گام برای افزایش کارایی)

پیش­ گفتار مترجمین:

با توجه به روند رو به رشد و سریع صنایع و ایجاد رقابت تنگاتنگی که در دهه­ های اخیر بین بنگاه­ های مختلف صنعتی شکل گرفته، شرکت ­ها درصدد بکار بردن روش­ ها، تکنیک­ ها و مباحثی هستند که زمینه ­ساز افزایش تولید، بهبود کیفیت، رضایتمندی مشتریان، کاهش هزینه ­ها و... شود.

در این میان یکی از مهم ­ترین و اساسی ­ترین عوامل موفقیت شرکت­ های صنعتی و تولیدی مبحث نگهداری و تعمیرات می ­باشد، بطوری که در برخی از سازمان ­ها نگهداری و تعمیرات به عنوان یک عنصر استراتژیک و منبع ذخیره درآمد و ستون اصلی عملکرد سازمانی تلقی شده، که سهم
قابل‌ توجهی از بودجه یک سازمان را به خود اختصاص می ­دهد، از این‌­ رو، توسعه و پیاده ­سازی یک استراتژی نگهداری و تعمیرات مقرون بصرفه یک مسئله اساسی در صنایع جهانی می ­باشد.

رویکردهای مختلف در فعالیت ­های نگهداری و تعمیرات مستقیماً بر کیفیت محصول، ایمنی، افزایش تولید، سطح رضایت مشتریان و... تاثیرگذار بوده و هستند. اما در کنار تمام این مزایای ذکر شده بحث هزینه­ های فعالیت ­های نگهداری و تعمیرات موضوع قابل تأمل­ تری می ­باشد؛ چرا که 15 تا 17 درصد از هزینه ­های تولید را دربرگرفته، بطوریکه این هزینه ­ها مستقیماً با از کارافتادگی تجهیزات متناسب  بوده و افزایش زمان از کارافتادگی تجهیزات منجر به ایجاد فعالیت ­های اتلافی یا (فعالیت ­های بدون ارزش افزوده) می­شود. این موارد در دهه آخر قرن بیستم زمینه ‌ساز پیدایش تفکری جهت حذف یا کاهش اتلافات شد که به تفکر ناب شهرت یافت. این تفکر در صورتی که در امور تولید بکار گرفته شود به عنوان تولید ناب یاد شده و اگر در امور نگهداری و تعمیرات بکار گرفته شود تحت عنوان نگهداری و تعمیرات ناب بکار برده می­ شود.

عملکرد نگهداری و تعمیرات ناب تضمین می­ کند که با حذف اتلافات فرآیند، تمامی منابع برای افزوده فعالیت ­های با ارزش‌افروده مصرف شوند و قابلیت انجام کارهای بیشتر با منابع فعلی ایجاد گردد. برای رسیدن به این رویکرد، عناصر مختلفی باید وجود داشته باشند: رابطه‌ ی بین واحد تولید و نت در طول کل فرایند نگهداری و تعمیرات باید خوب باشد و کارهای نگهداری و تعمیرات باید به خوبی انتخاب، اولویت‌ بندی، برنامه‌ ریزی، زمان ­بندی و اجرا گردند و تمامی افراد درگیر در فرایند باید بدانند که چگونه می ­توانند در رسیدن به این هدف کمک کنند.

بحث تفکر ناب در بسیاری از کسب ‌و کارهای تولیدی و خدماتی به کار رفته، و کارهای پراکنده ­ای نیز بر روی بحث نگهداری و تعمیرات ناب انجام شده ولی از بُعد اجرایی و پیاده ­سازی بویژه در صنایع داخلی تاکنون صرفاً در قالب تدوین رویه و دستورالعملTPM  رایج بوده و یک روش و الگوی جامع بخصوص در داخل کشور وجود نداشته، بنابراین ضرورت بازنگری در منابع گوناگون جهت ایجاد یک مرجع مناسب که بتواند با حجمی منطقی، زبانی ساده و شیوا و تأکید بر اصلی­ ترین مطالب، پوششی کامل بر مباحث موجود در این رویکرد داشته باشد ضروری بنظر می‌ رسید؛ لذا سعی شد با ترجمه کتاب آقایان خاویر ژیرون بلانکو، تورست ددریش که خود از فعالان این حوزه بوده به این مهم جامعه عمل پوشیده شود. بطوری که این کتاب تمرکز خود را بر شناسایی، تشخیص و رفع هر نوع اتلاف در طی سری فرآیندهای معمولی نگهداری و تعمیرات گذاشته تا به راحتی هر سازمان دارای دپارتمان نگهداری و تعمیرات بتواند از آن استفاده نماید.

هر چند سعی شده است این مجموعه عاری از هرگونه اشتباه باشد، اما از تمام اساتید بزرگوار، صاحب ‌نظران، خبرگان، کارشناسان و دانشجویان عزیز که این کتاب را مطالعه می­ک نند، صمیمانه خواهشمندیم کاستی ­های این کتاب و نظرات ارزشمند خود را در جهت غنی کردن این مجموعه، از طریق ایمیل با مترجمین در میان بگذارند.

بر خود لازم می ‌دانیم نهایت سپاس خود را از کادر انتشارات ارکان‌دانش بویژه جناب آقای مهندس ترابیان مدیریت انتشارات، سرکار خانم مختاری مدیر داخلی انتشارات، سرکار خانم فاطمه چلمغانی به خاطر صفحه‌ آرایی و ادیت متن و سرکار خانم حمیده ختمی ‌پناهی به خاطر طراحی روی جلد ابراز نماییم.

Yousefi_1302@yahoo.com

مترجمین

فهرست مطالب

فصل اول: مقدمه

اهمیت نگهداری و تعمیرات

«نت ناب» به چه معنی است؟

چرا این کتاب؟

این کتاب برای چه کسانی است؟

ساختار کتاب چگونه است؟

فصل دوم: معرفی کوتاه مدیریت ناب

مبدأ ناب

قواعد کلیدی چه چیز­هایی هستند؟

مشتری محوری

حذف اتلافات

حل علل ریشه ­ای مشکلات

بازدید محلی

استانداردها و اجتناب از اشتباهات

درگیر بودن کلیه پرسنل

تلاش دائمی: بهبود مستمر

مثالی کوچک از صنعتی کاملاً متفاوت  

چمن‌ زنی           

نتیجه ‌گیری

فصل سوم: فرایند نگهداری و تعمیرات ایده ‌آل

چه عواملی باعث اثربخش شدن نگهداری و تعمیرات می ­شوند؟

از خرابی (شکست) تجهیزات تا تعمیر

نوشتن اخطار نگهداری و تعمیرات

انتخاب کار

برنامه­ ریزی کاری نگهداری و تعمیرات 

زمان ­بندی و ارائه دستورات کاری       

اجرای کار           

بازبینی عملکرد نگهداری و تعمیرات    

فرایند نگهداری و تعمیرات ایده ­آل همیشه یک فرایند ایمن است!

خلاصه ‌سازی

فصل چهارم: فرایند شما چگونه است؟ هدایت فرآیند تشخیص

چرا باید "تشخیص­" انجام شود؟

پیاده ­سازی فاز تشخیص

بررسی داده ­ها

هزینه

عقب ‌­افتادگی (انباشت)       

تشخیص در کف کارگاه       

چک کردن اولویت اخطار

چک کردن کیفیت اخطار

تغییرات لحظه آخری

چک کردن برنامه ­ریزی، زمان ­بندی و اجرا        

بررسی اولیه ـ آغاز اولین کار 

تایید کار برنامه ­ریزی شده و واقعی (کار صورت گرفته)     

بازبینی عملکرد: کیفیت بسته ­شدن دستور کار   

شاخص ­های عملکرد کلی نگهداری و تعمیرات    

انتخاب محل تمرکز

مثالی از یک برنامه تشخیصی دو هفته ­ای

فصل پنجم: چند ایده قبل از شروع به تلاش جهت بهبود

توسعه یک استراتژی ارتباطی

جلوگیری از مشکلات ناشی از مدیریت کارخانه، شورای کار و دیگران 

پرسنل در جریان کار: افتتاحیه و پس از آن       

تلاش مناسب و اندازه          

نتایج استوار         

نیازمند تکرار!

فصل ششم: بهبود فرآیند: گام به گام

کارگاه بهینه‌سازی فرآیند: استفاده از افراد درگیر جهت بهبود فرآیند  

مجری یا تسهیل‌ کننده

راه ­اندازی کارگاه

افراد مناسب را درگیر کنید

طراحی کارگاه

جلسات پیگیری

روش ­ها  

تکنیک­ های تسهیل­ کننده

روش ‌های پرسش

سوالات باز

سوالات بسته

زیرساخت           

فصل هفتم: گام 1: «برای شما چه کاری می‌ توانم انجام دهم؟»

بهبود اخطار­های نگهداری و تعمیرات

چه کسی؟ چه چیزی؟ چه زمانی؟ برخی موضوعات در ...   

مشکلات عادی در اخطارهای نگهداری و تعمیرات

بهبود فرآیند: کارگاه بهینه ­سازی

اهداف

آماده ‌سازی

درک فرآیند کنونی

بازبینی مشکلات کنونی

توافق بر روی اقدامات بهبود جهت آزمایش

اندازه‌گیری بهبود و بازخورد

فصل هشتم: گام 2: «تعمیر کردن یا نکردن... و چه زمانی»:

بهبود اولویت ­بندی و انتخاب کار نگهداری و تعمیرات

تعمیر کردن (یا نکردن) و زمان تعمیر کردن، مسئله این است: ... 

اهداف انتخاب و اولویت ‌بندی کار

مشکلات عادی در انتخاب و اولویت­ بندی کار     

بهبود فرآیند: کارگاه بهینه ­سازی       

اهداف    

آماده ‌سازی

رسیدن به یک فهم مشترک از هدف دپارتمان نگهداری و تعمیرات   

فهم فرایند کنونی (دستورالعمل ­ها و ابزارها)

بازبینی مشکلات کنونی       

طراحی فرایند انتخاب و اولویت­ بندی کار         

برپایی جلسه انتخاب و اولویت ­بندی به علاوه مکانیزم­ های بازخورد  

تدارکات جلسه     

محتوای جلسه      

روش بازخورد بعد از جلسه   

فصل نهم: گام 3: «آیا تمام چیز­های مورد نیاز را داریم؟» بهبود برنامه ­ریزی دستور کار

«هم­زمانی برنامه­ ریزی جایگزین با خطا»         

برنامه­ ریزی چیست؟          

مشکلات شناسایی شده       

بهبود فرآیند: کارگاه بهینه ­سازی       

هدف     

آماده ‌سازی         

ایجاد یک درک مشترک از برنامه ­ریزی نگهداری و تعمیرات           

فرآیند برنامه ­ریزی کنونی را به چالش کشیده و مشکلات آن را مشخص نمایید

توافق بر سر روش ­ها و ابزارهای برنامه­ ریزی بهبود           

مستندات برنامه ­ریزی         

دامنه برنامه ­ریزی  

بازخورد از محل کار           

فصل دهم: گام 4: «مثل ساعت»: بهبود زمان ­بندی دستور کار

زمان ­بندی چیست؟           

کاربرد زمان ­بندی در کجاست؟         

مسائل عادی        

بهبود فرآیند: کارگاه بهینه­ سازی       

اهداف    

آماده ‌سازی         

ایجاد فهم مشترک 

وضعیت کنونی چگونه است؟ 

تعهد بر ابزارها و روش ­های بهتر         

مثال     

فصل یازدهم: گام 5: «کار واقعی»: بهبود اجرای دستور کار

چگونه از اجرای عالی کار مطمئن شویم

معرفی کوتاه «تحلیل زمان آچار»       

اهداف اجرای کارآمد           

مشکلات شناخته شده        

بهبود فرآیند: کارگاه بهینه ‌سازی       

هدف

آماده ‌سازی         

محتوای آموزش: ایجاد تفاهم و تعهد    

فصل دوازدهم: گام 6: «کار چگونه بود؟»: معرفی شاخص ­های عملکرد

برخی مسائل در مورد شاخص ­های عملکرد و جلسات بازبینی          

تصورات عمومی غلط در مورد شاخص ­های عملکرد          

گریزی کوچک بر روی سختی اندازه­ گیری و استفاده از شاخص­ ها    

تعیین شاخص  ­های عملکرد و جلسات بازبینی: رویکرد کارگاهی      

اهداف    

آماده ‌سازی         

توافق بر هدف شاخص­ های عملکرد و جلسات بازبینی       

بحث در مورد فاکتورهای کلیدی موفقیت برای پیاده ­سازی شاخص­ های عملکرد و...       

انتخاب نشانگرها و شاخص­ های کلیدی عملکرد جهت اندازه ­گیری

تعریف جلسات بازبینی        

انتخاب ابزارهای نمایش       

سیستم بازبینی عملکرد در حال کار: جلسات بازبینی روزانه

فصل سیزدهم: چگونه باعث شویم که کارها در طولانی مدت ادامه پیدا کنند

(پایدار کردن تغییرات)

در مورد تلاش­ ها و اقدامات مورد نیاز جهت نگهداری و تعمیرات فرایند شفاف عمل کنید 

از حداقل ممکن شاخص­ های کلیدی عملکرد (KPIها) لازم برای دستیابی به ...           

در فرآیند جدید به نفرات قدرت بیشتری بدهید 

مشکلات را کامل حل کنید  

پیگیری کنید: خود را در کار درگیر کرده و هیچ وقت محل کار را فراموش نکنید           

فصل چهاردهم: انتخاب ابزار ناب برای نگهداری و تعمیرات

نقشه ‌برداری فرآیند به چه معنی است؟

چه زمانی از آن استفاده کنیم؟

چگونه از آن استفاده کنیم؟  

بایدها و نبایدها    

تحلیل علل ریشه ­ای به چه معنی است؟          

چه زمانی از آن استفاده کنیم؟          

چگونه از آن استفاده کنیم؟  

پنج چرا؟

نمودار ایشی کاوا   

بایدها و نبایدها    

زمان آچار به چه معنی است؟

چه زمانی از آن استفاده کنیم؟          

چگونه از آن استفاده کنیم؟  

مشاهدات دقیق     

نمونه‌ برداری فعالیت          

بایدها و نبایدها    

نمودار اسپاگتی به چه معنی است؟     

چه زمانی باید از آن استفاده کرد؟      

چگونه از آن استفاده کنیم؟  

بایدها و نبایدها    

5S به چه معنی است؟       

چه زمانی از آن استفاده کنیم؟          

چگونه از آن استفاده کنیم؟  

بایدها و نبایدها    

روش حل مسئله A3 به چه معنی است؟

چه زمانی از آن استفاده کنیم؟

چگونه از آن استفاده کنیم؟  

بایدها و نبایدها