مدیریت گله های بزرگ گاو شیری (جلد 1) اصول کاربردی پرورش گوساله و تلیسه

فصل اول: مدیریت گوساله ­های شیرخوار

1-1  ارزيابي توان گوساله

1-2  احيا و مراقبت­ هاي ويژه از گوساله تازه متولد شده

1-3  روند معمول مديريت سلامت

1-4  مديريت گوساله

1-4-1 ثبت و شناسايي گوساله

1-4-2 مراقبت از ناف

1-4-3  خشك ­كردن و گرم كردن گوساله

1-5 تست بيماري

1-6  مكمل ويتامين و مواد معدني

1-7  مديريت آغوز

1-7-1  كيفيت مصرف آغوز

1-7-2  تغذيه گاو خشك

1-7-3  مقدار آغوز مصرفي

1-7-4  تغذيه سريع آغوز

1-7-5  پاكيزگي آغوز

1-7-6  محصولات جايگزين آغوز

1-7-7  عمليات حرارتي روي آغوز

1-7-8  عمليات حرارتي

1-7-9  برنامه نظارت بر مديريت آغوز

نتيجه­ گيري

منابع

فصل دوم: تغذیه قبل از شیرگیری گوساله

مقدمه

2-1  نقش آغوز

2-2  تأثير بر عملكرد گوساله

2-3  آغوز به عنوان منبع تغذيه ­اي

2-4  از 3 روزگي تا از شيرگيري

2-5  محتواي مواد مغذي شير يا جايگزين شير

2-6  اصول حسابداري براي احتياجات نگهداري

2-7  مواد مغذي براي رشد

2-8  مواد معدني و ويتامين ­ها

2-9   مديريت تغذيه

2-10  وضعيت تغذیه مواد مغذی و بهره­ وري طولاني مدت

نتيجه­گيري

منابع

فصل سوم: دوره انتقال گوساله: مدیریت و تغذیه گوساله در دوره شیرخوارگی تا زمان از شیرگیری

مقدمه

3-1  مواردی جهت توسعه گوساله

3-1-1  توسعه دستگاه گوارش

3-1-2  توسعه رفتاري گوساله

3-1-3  گذاری براي موفقيت

3-2  روش ­هاي از شيرگيري

3-3  اجزا و انواع خوراك استارتر

3-4  تعامل بين نوع، مقدار شير و مصرف خوراك جامد در دوره انتقال

3-5  مديريت گوساله: جایگاه و رفتار اجتماعي

نتیجه گیری

منابع

فصل چهارم: مديريت تغذيه تليسه از 4 ماهگي تا زايمان

مقدمه

4-1  تعيين اهداف رشد تليسه

4-1-1  هدف: سن زايمان

4-2  راندمان توليد مثل (باروری) تليسه

4-3  سايز بدن

4-4  معيارهاي تليسه جهاني

4-5 مصرف خوراك تليسه ­ها

4-6  محدود كردن مصرف خوراك

4-7  مديريت فضاي آخور

4-8  فرمول جيره تليسه

4-8-1  انرژي جيره

4-9  پروتئين

4-10  مواد معدني و ويتامين ­ها

نتیجه گیری

منابع

                                فصل پنجم: پیشگیری و کنترل بیماری تلیسه                               

مقدمه

5-1  كنترل و پيشگيري از اسهال گوساله

5-2  آغوز

5-3  مديريت باكس زايمان و زایشگاه

5-4  جایگاه

5-5 تغذیه

5-6  كنترل محيطي

5-7 واكسيناسيون

5-8  آنتي بيوتيك­ ها

5-9  پيشگيري و كنترل بيماري تنفسي در گوساله هاي شيري

5-10 تهويه

5-11 واكسيناسيون

5-12  شناسايي به موقع بيماري

5-13  اجتناب از استرس

5-14  نگهداري سوابق

5-15  مديريت گوساله بيمار

نتیجه گیری

منابع

فصل ششم: سیستم­ های تأسیساتی برای گوساله­های شیری:

پیامدهای رفاه حیوانات و مدیریت کار

مقدمه

6-1  جایگاه ­های انفرادی

6-2  جایگاه­ های گروهی

6-2-1  تغذیه گروهی

6-2-2  فیدر تغذیه شیر اسیدی شده در حد اشتها

6-2-3  فیدرهای اتوماتیک

نتیجه گیری

منابع

تصاویر رنگی

پیشگفتار مترجمین

آیندۀ هر مجموعه پرورش گاو شیری به موفقیت در امر پرورش گوساله بستگی دارد. حساس ­ترین مرحله زندگی یک گوساله زمان تولد تا هنگام از شیر گرفتن می ­باشد و تلفات گوساله ­های شیرخوار تا سن از شیرگیری طی تحقیقی 4/8 درصد گزارش شده است. هدف از پرورش گوساله، پرورش گوساله ­های سالمی است که بتواند جایگزین مناسبی برای گله مولد باشند. کمیت و کیفیت آغوز مصرفی، مقدار و محتوای خوراک مایع ارائه شده، کمیت و کیفیت استارتر مصرفی، شکل فیزیکی استارتر، حضور علوفه در خوراک آغازین و شرایط محیطی نگهداری گوساله از جمله عوامل مهمی هستند که در سلامتی، افزایش وزن، توسعه فیزیکی و متابولیکی شکمبه، تسریع در زمان از شیرگیری و در نهایت گذر سالم و موفقیت­ آمیز از دوره شیرخوارگی به دوره نشخوارکنندگی و تولید گوساله­های سالم و گاوهای پرتولید در آینده موثر هستند.

 گوساله ­هایي که بدلیل تغذیه نامناسـب و یا بیماري رشد خوبی ندارند تلیسه ­هاي خوبی نخواهند بود. تغذیه تلیسه جهت نیل به یک وزن از پیش تعیین شده در یک سن معین براي رسیدن به توان شیردهی مطلوب در اولین دوره شیردهی لازم است. سرعت رشد بهینه براي حداقل کردن هزینه ­هاي تلیسـه جایگزین همراه با حداکثر کردن تولید شیر در اولین دوره شیردهی و نهایتاً برای افزایش طول عمر اقتصادي گاو توصیه شده است.

متأسفانه به دلیل مدیریت پایین بهداشتی، محیطی و تغذیه­ای در اکثر دامداری­ ها شاهد مرگ و میر، عدم توسعه کافی فیزیکی و متابولیکی شکمبه و به دنبال آن کاهش رشد گوساله­ ها در زمان از شیرگیری هستیم. علاوه بر این، به دلیل عدم توجه به الگوی رشد و افزایش وزن هدف در تلیسه ­های جایگزین مشکلاتی مثل افزایش وزن پائین، ضریب تبدیل بالا، افزایش سن تلقیح، افزایش سن اولین زایمان، تجمع چربی در بافت پستان وکاهش تولید شیر در دوره شیرواری رخ می ­دهد که علاوه بر ضررهای اقتصادی، موجب عدم تولید تلیسه مورد نیاز شده و یا شدت انتخاب را در بین تلیسه ­های موجود کاهش می ­دهد. اگر چه پرورش صحیح گوساله و تلیسه عامل مهمی در سوددهی یا ضرر صنعت گاوهای شیرده است، ولی این مسئله در بیشتر دامداری­ ها به خوبی مورد توجه قرار نمی­ گیرد. در این کتاب سعی شده است با ارائه آخرین یافته ­های کاربردی در زمینه مدیریت تغذیه ­ای و بهداشتی گوساله­ ها و تلیسه­ ها بتوانیم به سوالات مطرح شده در این زمینه پاسخ دهیم.

 از جناب آقای مهندس محمد ترابیان مدیر مسئول انتشارات ارکان دانش و سرکار خانم نسرین مختاری مدیر داخلی انتشارات به خاطر زحمات و پیگیری ­های مستمرشان در امر چاپ کتاب همچنین از سرکار خانم حمیده ختمی پناهی به خاطر تنظیم و صفحه­ آرایی نهایی متن و طراحی جلد کتاب صمیمانه ­ترین تشکرها را داریم.

در خاتمه امیدواریم در راستای ارتقای سطح علمی کارشناسان و دامداران عزیز به کمک نیروهای متخصص در بخش دامپروری با ارائه کتاب حاضر بتوانیم قدمی کوچک برای پیشرفت این صنعت برداریم.

با آرزوی توفیقات روزافزون ـ بهار 1398                               

                        مترجمین

مقدمه: گوساله­ها و تلیسه­ها

جايگزيني گله اقدام مهمي است كه نمايانگر هزينه عمده در گله گاو شيري مي ­باشد. ضمن اينكه اثر بزرگي بر بهره­وري و سودآوری گله در آينده مي ­گذارد. يك برنامه مديريت آغوزدهي منسجم و يك برنامه تغذيه با كيفيت بالا پتانسيل ژنتيكي براي رشد و افزايش مقاومت در برابر بيماري و مرگ و مير را پشتيباني مي كند. طي يك برنامه مديريتي بايد جایگاه نگهداري حيوانات را افزايش داد و به افزايش بهره ­وري نيروي كار كمك كرد. چالش بعد از شيرگيري اين است كه شرايطي را فراهم كنيم كه رشد يكنواخت گوساله را با مناسب ­ترين هزينه افزايش دهيم.

تليسه ­هايي كه به خوبي رشد كرده باشند به سطح بالايي از بازده توليد مثلي مي­ رسند و در سنين پايين زايش مي­ كنند و توانايي برخورداری از طول عمر بیشتر و توليد شير بالایی را دارند.

اهداف برنامه جايگزيني گله عبارت است از، فراهم كردن يك منبع كافي از حيوانات جايگزين براي ورود به موقع به گله با سايز بدن و شرايط مناسب كه آنها را قادر به توليد با پتانسيل ژنتيكي مناسب مي­ كند. اهداف يك گله به تنهايي، بهترين سيستم پرورش تليسه نمي­ باشد بلکه به موفقيت استفاده مؤثر از منابع موجود براي گله شيري تأكيد مي شود. سيستم هاي گسترده ­اي با بهره ­گيري از منابع انساني بيشتر مي ­تواند همان اندازه به عنوان سيستم ­هاي محرمانه فشرده نيز موفق و سودمند باشد. با اين حال هر سيستمي در دوران بحراني از پرورش تليسه ­ها بايد توجه خود را به مواردي متمركز كند:

تولد تا از شيرگيري در طول دوره انتقال از مصرف خوراك مايع (شیر) به خوراك جامد و از حدود شش ماهگي تا زماني كه تليسه وارد رديف شيردوشي مي­ شود.

تحقيق و تجربه کارشناسان و دامپزشکان گاوداری ­ها نشان داده است كه اهميت يك برنامه مديريت آغوز بر روي سلامتي و رشد قبل از شيرگيري گوساله بلكه همچنين روي توسعه پستان و عملكرد توليدي زماني كه وارد گله شيري مي­ شود تأثيرگذار است. گوساله بايد در
يك محيط تميز با حداقل استرس متولد شود و آغوز را براي دريافت بيش از150 گرم از ايمنوگلوبولينG  (IgG) در اولين ساعت تولد دريافت كند. علاوه بر اين، اجزاي غير ايمنوگلوبولين ممكن است بر توسعه توانايي­هاي جذب روده تأثيرگذار باشند.

احتياجات تغذيه­اي گوساله براي حفظ نياز نگهداري و رشد به يك رژيم غذايي نياز دارد كه شامل شير يا جايگزين شير در دوره قبل از شيرگيري مي ­باشد (بايد به اثر محيط روي نياز نگهداري نيز توجه شود).

دماهاي سردتر (زير منطقه خنثي حرارتي گوساله) و تهويه نامناسب ممكن است به تغذيه بيش از 8 ليتر شير يا جايگزين شير براي حمايت از رشد مطلوب نياز داشته باشد تا بتواند وزن گوساله را در 56 روزگي به دو برابر وزن تولد خود افزايش دهد. علاوه بر حمايت از ميزان قابل قبول رشد در زمان قطع شير، همچنين گوساله را بايد به توسعه سيستم گوارشي از تك معده­اي به نشخواركنندگي كه قادر به هضم غذاهاي فيبري بيشتري باشد تحريك كند. اين امر با تغذيه يك كنسانتره خوشخوراك شامل 18 تا 22% پروتئين خام با سطوح كافي از نشاسته و كربوهيدرات قابل تخمير براي تحريك رشد باكتري­ هاي تخميركننده و رشد سريع دستگاه گوارش نشخواركننده بدست مي ­آيد.

محدود كردن مصرف خوراك مايع در سن 4 تا 5 هفتگي سبب تحريك گوساله به مصرف خوراك جامد مي­ شود. مديريت تغذيه موفق مي ­تواند با خوراك بافت­ دار يا پلت شده بدست آيد در صورتي كه خوشخوراك باشند و سطوح كافي از مواد مغذي را دارا باشند.

تأمين منابع فيبري نظير يونجه، كاه يا ديگر خوراك­ها با فيبر بالا مي ­تواند در رژيم غذايي قبل و بعد از شيرگيري تا زماني كه مصرف انرژي و رشد را محدود نكند استفاده شود.

مرحله از شيرگيري بطور بالقوه استرس ­زا مي ­باشد. اگر مرحله انتقال از خوراک مايع به جامد ناگهاني انجام شود يا فشارهاي رفتاري يا محيطي وجود داشته باشد مي ­تواند گوساله را به بيماري­هاي تنفسي و يا ساير بيماري ­ها مبتلا كند. بعد از شيرگيري، گوساله ­ها براي حفظ رشد مطلوب، سطوح كافي از دانه­ هاي غلات در استارتر مصرف مي­ كنند. بخشی از استارتر
گوساله­ ها ممكن است با موادي با هزينه كمتر مثل علوفه جايگزين شود.

كيفيت علوفه براي گوساله­هاي جوان اهميت زيادي دارد و علوفه بايد خوشخوراك، با حداقل گرد و غبار باشد و سطوح كافي از مواد مغذي را براي تكميل كنسانتره فراهم كند. حدود 6 ماه بعد از شيرگيري اولويت­ هايي براي تغيير موفقيت وجود دارد.

تليسه­هاي مسن ­تر روزانه ماده خشك بيشتري مصرف مي ­كنند و افزايش مناسب وزن بدن با افزايش نسبت علوفه و فرآورده فرعي خوراك­ها در جيره مي تواند حاصل شود. توجه اوليه براي اين دوره بدست آوردن نرخ رشدي است كه بتواند تليسه را در سن مورد نظر به وزن آماده براي تلقیح برساند.

تركيب غلات (با چربی و فاقد چربي) با نسبت پروتئين به انرژي تعيين مي­ شود.

مديريت باروري، روزهاي مصرف خوراك را تعيين مي كند كه تعيين­ كننده اصلي سن در ابتداي زايش، طول دوره رشد و همچنين افزايش هزينه ­ها مي ­باشد. در بيشتر نژادهاي گاو شيري دامنه مطلوبي براي سن اولين زايش وجود دارد. زايمان­های مسأله­دار سبب افزایش ریسک افت شیر، افزایش هزينه ­هاي پرورش و يا مسايل ديگر است كه ممكن است بر سلامت حيوان تأثير گذارد. زايش در سن پايين ­تر نيازمند افزايش وزن روزانه بالاتر و جيره غذایی غلیظ­تر مي باشد.

افزايش وزن بيش از حد وزن بلوغ با اختلال توسعه شيردهي، افزايش سخت ­زايي و كاهش توليد در اولين شيردهي همراه است. مزيت زايمان زودرس (زايمان در دامنه بهينه) در هزينه كمتر خوراك و رسيدن به درآمد سريع ­تر حاصل از فروش شير مي ­باشد.

زايمان در سن بالاتر از رنج مطلوب روزهاي بيشتري را در صرف هزينه­ هاي خوراكي و پرورش بيشتر افزايش مي­دهد كه اغلب با توليد شير بيشتر جبران نمي­شود. دستيابي به زايمان در سن و وزن مورد نظر را مي­توان در انواع حالات مديريت بدست آورد.

سيستم­هاي کمتر توسعه یافته مانند مراتع، افزايش وزن مقرون به صرفه را فراهم مي ­كند اما ارائه دستاوردهاي سازگار و دستيابي به سن موردنظر و مطلوب براي زايمان به ويژه در آب و هواي سرد و يا بسيار خشك چالش ايجاد كرده است.

جيره حاوي مقدار زیاد يونجه و يا محصولات فرعي خوراك­ها هزينه خوراک را براي هر

واحد مصرف جيره كاهش مي­دهد (معمولاً در سطوح بالاتر از مصرف روزانه). تحقيقات نشان داده است كه تنظيم جيره براي فراهم كردن مواد مغذي موردنياز در مصرف كمتر از حد اشتها مي­تواند به بهبود بهره وري مواد مغذي و كاهش دفع موادمغذي كمك كند كه اين امر بر تعادل موادمغذي كل مزرعه تأثير مي­گذارد.

صنايع لبني بايد به حمايت از تحقيقات ادامه دهد تا اطمينان حاصل شود كه گاو شيري توليد كننده مؤثر غذا برای جمعيت رو به رشد ما مي­باشد.

اين تحقيق بايد در بهبود دانش ما در مورد زيست­شناسي حيوانات شيري و بهبود سيستم­هاي مديريتي انجام گيرد وتأكيد داشته باشد كه صنايع لبني يك منبع خوب از منابع جهاني است و حيوانات شيري به گونه ­اي مديريت شوند كه آسايش آنها افزايش يابد.

تحقيقات اخير نشان مي­دهد كه محيط قبل از زايمان و رسيدگي­هاي فوري بعد از زايمان به گوساله مي­تواند اثرات پايدار بر رشد و عملكرد سيستم ايمني را داشته باشد.

ما يادگرفتيم كه مصرف آغوز تازه ايمني و عملكرد ايمني را درآينده افزايش مي­دهد. علاوه بر اين، ساير اجزاي غير ايمنوگلوبولين از آغوز، زماني كه آغوز و شير انتقالي به مدت چند روز مصرف شود سبب افزايش توسعه سيستم گوارشي مي­شود.

پژوهش­هاي آينده بايد بمنظور تعيين اينكه چگونه مي­ توانيم جيره گوساله را قبل از شيرگيري افزايش دهيم تا رشد و توسعه آن را بهبود دهيم هدايت شوند. تغذيه اوليه گوساله­ها از طريق تغذيه بيشتر شير يا جايگزين شير، رشد را افزايش مي ­دهد اما بنظر مي­رسد برخي ژن­ها به نحوي بيان مي ­شوند كه ممكن است بهره­ وري آينده حيوان را افزايش دهد. احتمالاً اين مسأله به تنهايي يك حوزه فعال تحقيقاتي مي ­باشد. معمولاً  گوساله­ها بصورت جداگانه در سيستم ­هاي گوناگوني

به دليل كاهش انتشار بيماري و تسهيل تشخيص بيماري و مديريت تغذيه قرار مي ­گيرند.

با اين حال تحقيقات اخير نشان داده است كه پرورش گوساله­ ها در مكان­ هاي دوتايي يا به حالت گروهي سبب بهبود رفتار گوساله بعد از شيرگيري مي­ شود و ممكن است يك سيستم نگهداري مطلوب ­تري باشد.

ارائه فرصتي براي تعامل با ديگر گوساله ­ها زماني كه گوساله ­ها در مكان ­هاي گروهي قبل از شيرگيري قرار مي ­‌گيرند مصرف خوراك خشك را بهبود مي ­بخشد و افت در افزايش وزن بدن را به حداقل مي­ رساند.

سیستم­ های جایگاه گروهی جدید مانند افرادی که از سیستم ­های تغذیه خوراک مایع به شکل گروهی، سیستم های تغذیه شیر اسیدی شده در حد اشتها یا فیدرهای کامپیوتری گوساله استفاده می ‌کنند که گوساله را به مصرف مواد مغذی بیشتر از خوراک مایع قادر می‌ سازد و موجب تسهیل رشد گوساله طی چند هفته اول از زندگی گوساله می شود.

سيستم­هاي جايگاه گروهي نشان مي ­دهد كه طراحي امكاناتي كه تهويه خوبي دارند براي دستيابي به رشد مطلوب و كاهش بروز بيماري مرگ و مير ضروري هستند. گوساله­ هايي كه در مكان­ هاي گروهي هستند بهره­ وري كار را بهبود مي ­بخشند اما در بیشتر موارد وظايف عادي پرسنل را در ارتباط با تغذيه گوساله كاهش مي ­دهد و كارفرما را قادر مي­سازد زمان بيشتري را صرف پرداختن به نيازهاي گوساله ­ها كند. انتقال از سيستم ­هاي انفرادي به سيستم­ هاي گروهي احتمالاً ادامه خواهد داشت (فصل6).

بسياري از سيستم ­هاي گروهي محيطي را فراهم مي ­كنند كه براي مراقبان گوساله مناسب ­تر است. همانگونه كه سيستم ­هاي ركورد گوساله و تليسه به صورت خودكار وجود دارد اطلاعات بيشتري براي تعيين مديريت افزايش هزينه ها بلكه همچنين بهره ­وري و سودآوري نيز در دسترس خواهد بود.